In de gemeente Leeuwarden is 15% van de inwoners laaggeletterd. Dat komt neer op zo’n 18.000 personen. Een enorm aantal en een enorme doelgroep die niet goed (genoeg) in beeld is. Verbinder laaggeletterdheid Janneke Liemburg is ruim een jaar aan de slag voor de gemeente om hier verandering in te brengen: “Alles valt of staat met informatie tot je kunnen nemen. Kun je dat niet? Dan val je al snel buiten de maatschappij.”
Zaadjes planten
Haar mailbox zit standaard vol met ruim 80 ongelezen mails. Teams binnen de gemeente weten haar goed te vinden en ook de media weet Janneke al goed te vinden. “Onlangs nog heb ik gesprekken gevoerd met sectoren binnen het Sociaal Domein. Zij willen maatwerktrainingen voor het herkennen en signaleren van laaggeletterdheid. En ik kom hier en daar al met ervaringsdeskundige Harma van Stichting ABC aanschuiven bij teamvergaderingen. Zodra collega’s het verhaal van Harma horen en met haar in gesprek gaan zie ik hoe zaadjes geplant worden: mensen snappen het.”
Janneke werkte jarenlang bij Stichting Lezen en Schrijven voor ze de overstap maakte als verbinder laaggeletterdheid voor de gemeente Leeuwarden. “Ik was rayonmanager, een soort vliegende keep, voor de regio Friesland. Daarna werd ik arbeidsmarktadviseur. Via Femke (Woudenberg, red.) hoorde ik van de positie van verbinder. Die kans greep ik met beide handen aan.”
Alles valt en staat met lezen en schrijven
De aanpak van laaggeletterdheid is bij Stichting Lezen en Schrijven echt in haar bloed gaan zitten, vertelt ze. “Praat maar eens met iemand die laaggeletterd is of was. Je hebt geen idee hoeveel stress, problemen en schaamte zij kennen. Alles valt en staat met kunnen lezen en schrijven. Kun je dat niet? Dan ervaar je op heel veel vlakken in je leven problemen. Een jonge ouder die de flesvoeding niet goed kan afmeten voor zijn of haar baby, grootouders die hun kleinkinderen niet kunnen voorlezen, medicatie die verkeerd wordt ingenomen. Het heeft zoveel impact.”
De schaamte doorbreken
Hoewel Janneke ziet hoe er binnen de gemeente meer begrip ontstaat voor het probleem, is ze tegelijkertijd ook realistisch: “Het percentage laaggeletterden in Nederland zal nooit nul zijn. Maar we kunnen er samen wel voor zorgen dat deze mensen gezien worden. Dat ze weten dat ze niet de enige zijn en de schaamte doorbreken.”
Frustrerend en interessant
Ze doet haar werk voor de gemeente nu ruim een jaar. Een jaar waarin ze haar weg probeerde te vinden. Dat lukt steeds beter. “Mijn werk is soms frustrerend maar altijd interessant. Frustrerend want er moeten nog genoeg hobbels genomen worden. Ik wil me dit komende jaar daarom ook richten op interne bewustwording van dit probleem. Ik wil dat men inziet dat je niet zonder lezen en schrijven kúnt. Daarnaast wil ik professionals handvatten geven om laaggeletterdheid te herkennen en ze te leren wat ze dan kunnen doen.”
Fantastisch
Gelukkig worden steeds meer collega’s -en ook externe partijen- zich bewust van het belang van de aanpak van laaggeletterdheid. “Ik had onlangs een bespreking bij Amaryllis. ’s Ochtends zat ik met een taalambassadeur bij een teamoverleg. Diezelfde middag mailde iemand van Amaryllis dat ze in haar gesprek met een bewoner handvatten had toegepast waar de taalambassadeur het over had. Met als resultaat dat iemand zich daadwerkelijk had ingeschreven voor school. Dat vind ik echt fantastisch.”